Wywiad z psychoterapeutką Aleksandrą Dejewską

Wywiad, w którym Aleksandra Dejewska - terapeutka i mgr psychologii ze specjalnością psychologia kliniczna odpowiada na pytania dotyczące problemu zaburzeń odżywiania.

Jeszcze raz chciałabym bardzo serdecznie podziękować Pani Aleksandrze za jej staranne i wyczerpujące odpowiedzi!

Jakie kroki powinna podjąć osoba, która cierpi na zaburzenia odżywiania, od czego zacząć? Radzić sobie sama czy od razu udać się do lekarza, psychologa bądź dietetyka? Z kim skontaktować się w pierwszej kolejności?

Przede wszystkim nie sama. Nie musi być również wystarczająco chora, by prosić o pomoc. Jeżeli coś budzi wątpliwość to udaj się do specjalisty, psychologa lub psychoterapeuty. Ważna również będzie pomoc dietetyczna. Ze względu na współistniejącą depresje, zaburzenia lękowe itp. również pomoc psychiatryczna. Do psychiatry można iść bez skierowania od lekarza pierwszego. kontaktu. By mieć pomoc psychologiczną a ramach NFZ, należy umówić się najpierw do psychiatry, ponieważ on wystawi skierowanie do psychologa. Są też przychodnie psychologiczne współpracujące z NFZ. Można również skorzystać z prywatnych wizyt.

Jak wybrać odpowiedniego specjalistę, czym się kierować?

Ważne jest jego doświadczenie i wykształcenie (czy kończył psychologię, dietetykę lub medycynę - studia, nie szkolenia). Czy poddaje swoją pracę tak zwanym superwizjom (czyli konsultuje swoją pracę z innymi specjalistami), jakie ma odbyte szkolenia (czy mają coś wspólnego z zaburzeniami odżywiania). Czy ten specjalista chodzi na konferencje ( na nich można dowiedzieć się o czymś nowym). Jakie opinie mają na jego temat inni pacjenci. Warto też zapytać w otoczeniu, czy ktoś zna może specjalistę. Czasem prowadzą też podcasty lub kanały na YouTube lub Instagramie - można zobaczyć, czy dany specjalista pasuje nam swoją wypowiedzią/stylem prezentowania się.

Jak przebiega proces wychodzenia z zaburzeń odżywiania?

Czasem ma się wrażenie, że wygląda jak Syzyfowa praca. Ma wiele wzlotów i upadków. Trwa czasem nawet kilka lat - w zależności od wsparcia otoczenia, przeżytych kryzysów itp. Przeważnie problem z jedzeniem to wierzchołek góry lodowej, pod relacją z jedzeniem, kryje się relacja z samym sobą. Wewnętrzny krytyk, perfekcjonizm, niska samoocena, problem z wyrażaniem emocji lub budowaniem relacji z innymi, chłodne relacje rodzinne. Ważne jest, by przepracować to, co przyczyniło się do rozwoju zaburzeń. Zaburzenia odżywiania to często "sposób na rozwiązanie" czegoś dla nas trudnego.

Czy można określić, jak długo trwa proces zdrowienia?

Są takie próby, ale przyznam szczerze, że im dłużej pracuję, tym bardziej widzę, że to kwestia indywidualna. U jednych 6 miesięcy, u innych kilka lat, duże znaczenie ma to, jakie przywiązanie do choroby ma pacjent oraz jaką funkcję w jego życiu pełni.

Patrząc na to, jak wyniszczająca dla naszego organizmu jest ta choroba, czy w trakcie leczenia dozwolone jest stosowanie diety wykluczającej pewne produkty, np. wegetariańska, wegańska, bezglutenowa itp.?

Jeżeli nie ma wskazań dietetycznych, to lepiej na własną rękę nie eliminować produktów z diety. Moim zdaniem dieta wegańska przy wychodzeniu z anoreksji może być problematyczna, ze względu na wielkość porcji. Wegetariańska już lepiej. Może się jednak okazać, że stan zdrowia nie pozwala na stosowanie diet bezmięsnych. Dlatego uważam, że wizyta u dietetyka lub psychodietetyka jest bardzo ważna. Psychodietetyk ma większy zakres wiedzy z zakresu psychologii i jedzenia. Pamiętaj - psychodietetyk nie zastąpi terapii.

Jakie są podstawowe objawy zaburzeń odżywiania, jak zauważyć pierwsze symptomy choroby?

Spadek lub przyrost wagi, większe zainteresowanie dietami/sportem w celu palenia kalorii lub rzeźbienia sylwetki, wyrzuty sumienia po jedzeniu, pójście na trening by zasłużyć na ciasto, lęk przed jedzeniem wysokokalorycznych produktów, brak miesiączki, pogorszenie koncentracji, ciągłe uczucie zimna, obniżony (smutny) nastrój, większa drażliwość i chwiejność emocjonalna, płaczliwość, unikanie spotkań towarzyskich (szczególnie tych, gdzie jest wspólne jedzenie), krytyczne postrzeganie siebie.

Jaką rolę, w procesie leczenia, odgrywa rodzina i najbliższe otoczenie? W jaki sposób mogą udzielić pomocy i wsparcia?

Bardzo ważną! Wsparcie społeczne determinuje tempo wychodzenia z choroby. Szybciej poradzimy sobie z chorobą, jak mamy wsparcie w naszych bliskich. Pierwsza rada - akceptuj i nie oceniaj, kolejna słuchaj i nie zawsze doradzaj, bądź. Jako bliski, możesz być przy wizytach u lekarza i wspierać go, nie traktuj choroby bliskiego jako atak na twoja osobę. Pacjenci zmieniają się pod wpływem zaburzeń odżywiania, ale nie są swoją choroba i nie robią Tobie na złość. Poczytaj o chorobie, na Facebooku znajdziesz grupę, którą stworzyłam tylko dla rodziców, są tez grupy dla pacjentów. Porozmawiaj z psychologiem / nauczycielem o wsparciu dla bliskiego.

Próbując pomóc chorej osobie, często robimy to nieumiejętnie. Wobec tego, czego nie mówić osobie zmagającej się z zaburzeniami odżywiania, jakich kwestii lepiej nie poruszać?

Na pewno rozmowy o odchudzaniu nie są dobrym pomysłem, rozmowa o modelkach i ich ciałach, o innych osobach chorujących na anoreksję ( przy tym pojawia się chęć rywalizacji – bycia bardziej chorą). Myślę, że możemy też się tej osoby zapytać, czy są jakieś tematy trudne dla niej, których woli nie poruszać (wtedy pokażemy, że zdanie drugiej osoby jest ważne).

Czy Pani zdaniem, najbliższej rodzinie osoby chorej również potrzebna jest konsultacja ze specjalistą?

Myślę, że tak, bo mogą się dowiedzieć jak najlepiej wspierać chorego.

Co jest, Pani zdaniem, najczęstszym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi choroby? Jakie działania profilaktyczne można podjąć?

Zaburzenia odżywiania są wieloczynnikowe bio-psycho-społeczne. Wpływ na nie mają geny ( czy ktoś w rodzinie miał ED), jakie mamy relacje z rodzicami i innymi członkami rodziny, czy w rodzinie panuje obsesja piękna i szczupłości, czy otoczenie zwraca uwagę na sylwetkę (zarówno w realu jak i wirtualnie). Wpływ też ma to, czy ktoś doświadczył przemocy psychicznej / seksualnej / fizycznej, czy przeżył jakieś traumy. Kultura w jakiej się wychowujemy, patriarchat ma wpływ również.

Jakie czynniki mogą wpłynąć na nawrót choroby i jak się przed tym chronić?

Duża dawka stresu lub jakieś trudne przeżycie, np. śmierć bliskiej osoby, poważna choroba. Można podczas terapii wypracować strategie na tzw. kryzysy. Można również wrócić na terapie – to nie wstyd, a sposób na zadbanie o siebie. Dużo osób traktuje terapię jako wyraz tego, że sobie nie radzą. Nic bardziej mylnego. Chirurg tez nie robi sam na sobie zabiegów .